Door Dr. Mark Atkinson
Waarom je immuunsysteem belangrijk is
Heb je het gevoel dat je elk griepje of verkoudheid oppikt? Vraag je je af waarom sommige mensen zelden ziek worden, terwijl anderen voortdurend kwakkelen? Je immuunsysteem speelt een centrale rol in je gezondheid en veerkracht. In deze blog bespreken we onderbouwde strategieën om je immuunsysteem te ondersteunen, gebaseerd op inzichten uit de functionele geneeskunde en persoonlijke gezondheidsoptimalisatie.
Wat is het immuunsysteem?
Het immuunsysteem is een adaptief netwerk van cellen, weefsels en organen dat het lichaam beschermt tegen ziekteverwekkers en ontstekingen reguleert. Daarnaast ondersteunt het het weefselherstel, de ontgifting en de verwijdering van afwijkende (mogelijk kankerverwekkende) cellen.
Het immuunsysteem bestaat uit twee hoofdonderdelen:
-
Aangeboren immuniteit: de eerste verdedigingslinie via fysieke barrières (zoals huid en slijmvliezen) en snel reagerende cellen zoals macrofagen.
-
Verworven (adaptieve) immuniteit: een specifieke, lerende respons van B-cellen en T-cellen, die bij herhaalde blootstelling sneller kunnen reageren.
Als het goed functioneert, beschermt het immuunsysteem zonder overdreven te reageren. Bij verstoring ontstaan immuundeficiëntie of auto-immuunreacties.
Signalen dat je immuunsysteem verzwakt is
Een verzwakt immuunsysteem is niet altijd direct merkbaar. Aanhoudende vermoeidheid, trage wondgenezing, frequente infecties, spijsverteringsproblemen of slechte stressverwerking kunnen tekenen zijn van verminderde afweer. Symptomen die wijzen op auto-immuniteit — zoals gewrichtspijn, chronische ontsteking of voedselovergevoeligheden — kunnen ook op een disbalans duiden. Vroegtijdige herkenning is essentieel om het evenwicht te herstellen en verergering te voorkomen.
Voeding: de basis van je immuungezondheid
Een ontstekingsremmend en nutriëntrijk dieet vormt de fundering van een sterk immuunsysteem. Essentiële voedingsstoffen zijn onder andere vitamine C, D, A, E, B6, B12, foliumzuur, zink, selenium, ijzer en omega-3-vetzuren.
Sommige voedingsmiddelen gaan verder dan basisvoeding en bieden functionele ondersteuning:
-
Knoflook en ui bevatten allicine en zwavelverbindingen met antimicrobiële werking.
-
Bottenbouillon levert collageen, glycine en glutamine ter ondersteuning van de darmwand.
-
Medicinale paddenstoelen zoals reishi, shiitake en maitake werken adaptogeen en reguleren de immuunrespons.
Aangezien ongeveer 70% van het immuunsysteem zich in de darmen bevindt, zijn gefermenteerde voedingsmiddelen (zoals kefir en zuurkool) en prebiotica (zoals inuline en resistent zetmeel) essentieel voor een gezond microbioom.
Functionele therapeuten adviseren vaak laboratoriumtesten om micronutriëntentekorten op te sporen en supplementen op maat af te stemmen. Geavanceerde benaderingen zoals nutrigenomica kunnen voeding zelfs afstemmen op je genetisch profiel.
Slaap: een regulator van je immuunsysteem
Slaap speelt een cruciale rol in het herstel en de regulatie van het immuunsysteem. Tijdens de diepe (non-REM) slaap verhoogt het lichaam de productie van cytokines, die de immuunrespons coördineren en het herstel bevorderen. In deze fase wordt ook immunologisch geheugen gevormd — waardoor je lichaam leert van eerdere infecties.
Chronisch slaapgebrek verstoort dit proces: het vermindert beschermende moleculen, verzwakt de antistofrespons en verhoogt ontstekingsniveaus.
Tips voor betere slaap:
-
Houd een vaste slaaproutine aan.
-
Zoek ’s ochtends 10–20 minuten daglicht op om je biologische klok te resetten.
-
Vermijd blauw licht ’s avonds.
-
Magnesiumbisglycinaat, GABA, L-theanine of 5-HTP kunnen ontspanning bevorderen.
-
Tools zoals de Oura Ring of WHOOP geven inzicht in slaapfasen, HRV en herstel.
Beweging en fysieke activiteit
Lichaamsbeweging stimuleert de lymfecirculatie, immuunsurveillance en stressregulatie. Regelmatige, matig intensieve activiteit verbetert je afweer. Overmatige training zonder voldoende herstel kan echter leiden tot verhoogde cortisolniveaus en ontsteking.
De functionele geneeskunde moedigt aan tot variatie in beweging:
-
Lage impact: yoga, wandelen, tai chi.
-
Krachttraining: versterkt mitochondriën en metabolisme.
-
HIIT (met mate): bevordert metabole flexibiliteit en immuniteit.
Je HRV meten kan helpen bepalen wanneer je moet rusten of juist kunt trainen. Herstelstrategieën zoals stretchen, foamrollen en actieve rustdagen zijn cruciaal voor balans.
Stressmanagement als immuunondersteuning
Chronische stress onderdrukt je afweer via verhoogde cortisolspiegels, vermindert het aantal lymfocyten en verhoogt de vatbaarheid voor infecties. Een functionele aanpak pakt zowel lichamelijke als mentale stressoren aan.
Effectieve hulpmiddelen zijn:
-
Adaptogenen zoals ashwagandha, rhodiola en heilige basilicum die het cortisolniveau helpen reguleren.
-
Ademhaling en mindfulness, zoals box breathing en geleide meditatie.
-
Biofeedback en neurofeedback, met tools zoals HeartMath of Muse om HRV en emotionele balans te verbeteren.
Een hoog stressniveau gaat samen met lage immuunactiviteit. Je mentale gesteldheid versterken is dus geen luxe — het is essentieel.
Hydratatie en ontgifting
Goede hydratatie ondersteunt de stofwisseling, lymfecirculatie en afvoer van gifstoffen. Voldoende schoon, gefilterd water drinken is belangrijk — eventueel verrijkt met elektrolyten (magnesium, natrium, kalium) of spoorelementen.
Geavanceerde opties:
-
Water met waterstofgas, dat oxidatieve stress kan verlagen.
-
Deuteriumarm water, onderzocht op effecten op mitochondriale en immuunfunctie.
Biohacking en immuunmodulatie
Biohacking biedt moderne tools om traditionele strategieën te versterken:
-
Koude-exposure (ijsbaden, koude douches, cryotherapie): verhoogt noradrenaline en mobiliseert immuuncellen.
-
Infraroodsauna’s: stimuleren heat shock-eiwitten en ontgifting.
-
Intermittent fasting (zoals 16:8): bevordert autofagie, het natuurlijke celreinigingsproces.
-
Roodlichttherapie (fotobiomodulatie): ondersteunt mitochondriale functie en celherstel.
Deze technieken werken het beste in combinatie met een sterke basis: voeding, slaap en stressbeheersing.
Emoties, neuro-immunologie en mindset
Je gedachten en emoties hebben een biochemische impact. Positieve gevoelens zoals vreugde, verbondenheid en dankbaarheid verhogen de nervus vagus-activiteit, versterken je immuunrespons en verminderen systemische ontsteking. Dit onderzoeksveld — psychoneuro-immunologie (PNI) — bestudeert hoe mentale gezondheid het immuunsysteem direct beïnvloedt.
Aanbevolen praktijken:
-
Dankbaarheidsdagboek: schrijf dagelijks 3 dingen op waarvoor je dankbaar bent.
-
Mindfulness en zelfcompassie: helpen om reactiviteit te verminderen.
-
Hartcoherentietraining: verhoogt HRV en verlaagt cortisol.
Tools zoals Muse, Sens.ai en visualisatieoefeningen versterken mentale veerkracht en je immuunsysteem.
Onderliggende oorzaken opsporen en aanpakken
Bij terugkerende ziekte, vermoeidheid of ontsteking is het belangrijk om onderliggende disfuncties te onderzoeken. Functionele diagnostiek kan verborgen stressoren aan het licht brengen, zoals:
-
Darmdysbiose of lekkende darm
-
Tekorten aan micronutriënten
Hormonale disbalans (cortisol, schildklier, geslachtshormonen) -
Chronische “stille” infecties (zoals Epstein-Barr, Lyme)
Veelvoorkomende interventies zijn:
-
Darmherstel (L-glutamine, probiotica, spijsverteringsenzymen)
-
Detoxondersteuning (glutathion, NAC, mariadistel)
-
Hormoonregulatie (op basis van labresultaten)
Voor complexe situaties biedt samenwerking met een functioneel arts maatwerk: van IV-therapie tot peptiden en mitochondriale ondersteuning.
Een systeemaanpak voor een veerkrachtig immuunsysteem
Je immuunsysteem functioneert niet op zichzelf - het weerspiegelt de totale staat van je gezondheid én je leefstijl. Door voeding, beweging, slaap, stress, emotioneel welzijn en omgevingsfactoren aan te pakken, bouw je een solide immuunbasis op.
Functionele geneeskunde biedt het kader. Biohacking reikt de tools aan. Samen helpen ze je om ziekte te voorkomen én vitaliteit, prestaties en levensduur te versterken.
